Tiền Phong số 330

12

QUỐC TẾ

n Thứ Hai n Ngày 25/11/2024

Hội nghị về khí hậu của Liên Hợp Quốc vừa thông qua một thỏa thuận cung cấp ít nhất 300 tỷ USD hằng năm cho cuộc chiến chống biến đổi khí hậu của nhân loại và giúp các quốc gia đang phát triển đối phó sự tàn phá của thiên tai do nhiệt độ toàn cầu nóng lên. Nhiều nước bất bình với quỹ khí hậu 300 tỷ USD

T heo một hồ sơ nộp lên Sở Thuế vụ Mỹ, OpenAI Inc., tổ chức phi lợi nhuận của hãng OpenAI, tiết lộ việc tài trợ các nhà nghiên cứu tại Đại học Duke thực hiện dự án “Nghiên cứu đạo đức AI”. Khi được hỏi về vấn đề này, người phát ngôn của OpenAI trích dẫn một thông cáo báo chí cho biết khoản tài trợ này nằm trong chương trình tài trợ lớn hơn, kéo dài ba năm, trị giá 1 triệu USD dành cho các giáo sư tại Duke nghiên cứu về việc “xây dựng AI có đạo đức”. Rất ít thông tin công khai về nghiên cứu “đạo đức” mà OpenAI đang tài trợ, ngoài việc khoản tài trợ này sẽ kết thúc vào năm 2025. Nhà điều tra chính của nghiên cứu, ông Walter Sinnott Armstrong, giáo sư đạo đức thực hành tại Đại học Duke, nói rằng, ông “không thể nói về” công việc này. Sinnott-Armstrong và nhà đồng điều tra dự án, Jana Borg, Tổng thống Nga ký luật xóa nợ cho tân binh tham gia chiến trường Ukraine Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa ký một đạo luật để xóa nợ cho những tân binh đăng ký tham gia chiến đấu tại Ukraine, theo thông tin trên trang web của Chính phủ Nga. Luật mới sẽ giúp xoá khoản nợ lên tới 10 triệu rúp (95.835 USD) cho những người ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng để chiến đấu tại Ukraine trong ít nhất 1 năm, bắt đầu từ ngày 1/12. Luật này áp dụng cho tất cả những tân binh bị đòi nợ trước ngày 1/12. Nga nỗ lực tăng cường tuyển quân bằng cách cung cấp các khoản tiền càng lúc càng lớn, có thể gấp nhiều lần mức lương trung bình, cho những người sẵn sàng chiến đấu ở Ukraine. Cách làm này đã giúp quân đội tăng cường lực lượng cho tiền tuyến mà không phải tổng động viên. Đạo luật được ban hành vào thời điểm quan trọng của cuộc xung đột Nga - Ukraine. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk vừa đánh giá rằng cuộc xung đột ở Ukraine đang bước vào giai đoạn quyết định. Trả lời phỏng vấn tờ Al Arabiya, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev nói rằng, xung đột có thể nhanh chóng kết thúc mà không có thêm thương vong nào, nếu NATO tỉnh táo lại và từ bỏ chính sách hiếu chiến đối với Nga. BÌNH GIANG (theo Reuters, Euro News)

K hoản tiền 300 tỷ USD sẽ được chuyển đến các nước đang phát triển để giúp họ từ bỏ than, dầu và khí đốt, đồng thời khắc phục thiệt hại do thời tiết khắc nghiệt vì biến đổi khí hậu gây ra. Số tiền này nhỏ hơn rất nhiều so với mức 1.300 tỷ USD mà các nước đang phát triển yêu cầu, nhưng gấp 3 lần thỏa thuận 100 tỷ USD đạt được năm 2009. Tuy nhiên, mức cam kết này quá thấp so với kỳ vọng của nhiều bên, khiến đại diện nhiều nước đang phát triển rất tức giận vì ý kiến của họ không được quan tâm. Chủ tịch COP29 Mukhtar Babayev đã gõ búa chấp thuận thỏa thuận trước khi bất kỳ quốc gia nào có cơ hội phát biểu. Vì thế, đại diện nhiều nước chỉ trích chủ nhà Azerbaijan bất công, chỉ trích thoả thuận không đủ và chỉ trích các quốc gia giàu có keo kiệt. “Đó là một khoản tiền quá nhỏ. Tôi rất tiếc khi phải nói rằng chúng tôi không thể chấp nhận nó”, đại diện đàm phán Ấn Độ Chandni Raina tuyên bố. Bà nói với AP rằng đã mất niềm tin vào cơ chế này. Nhiều quốc gia khác cũng bày tỏ bất bình.

Các nhà hoạt động biểu tình tại hội nghị khí hậu COP29 ở Azerbaijan ngày 23/11

ẢNH: AP

“TRÒ ĐÙA” Bà Nkiruka Maduekwe, Tổng giám đốc điều hành Hội đồng quốc gia về biến đổi khí hậu của Nigeria, gọi thỏa thuận này là “sự xúc phạm” và “trò đùa”. “Tôi thất vọng. Con số này thấp hơn quá nhiều so với mức mà chúng tôi đã đấu tranh bấy lâu nay. Chúng tôi xin chia buồn với tất cả các quốc gia cảm thấy như họ đã bị chà đạp”, ông Juan Carlos Monterrey thuộc phái đoàn Panama nói. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres viết trong một bài đăng trên mạng xã hội X, rằng ông hy vọng sẽ có “một kết quả tốt hơn”, nhưng vẫn cho rằng con số này tạo ra cơ sở để tiếp tục hơn nữa. Trong khi đó, có những bên khá hài lòng với thoả thuận đạt được.

Hội nghị lần thứ 29 Các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP29) diễn ra tại Baku, Azerbaijan từ ngày 11-22/11. Gần 200 quốc gia tham dự hội nghị hướng tới mục tiêu sau 10 năm nữa, nguồn tài chính khí hậu đạt ít nhất là 1.000 tỷ USD mỗi năm, giúp các nước đang phát triển giảm phát thải và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu. Đoàn Việt Nam, do Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành làm trưởng đoàn, đã có nhiều đề xuất đóng góp tại hội nghị cấp toàn cầu này.

Đại diện Wopke Hoekstra của Liên minh châu Âu gọi đây là kỷ nguyên mới của quỹ khí hậu. Bộ trưởng Môi trường Ireland Eamon Ryan gọi thỏa thuận này là “một sự giải tỏa lớn”. Quan chức Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu Simon Stiell gọi thỏa thuận này là “phí bảo hiểm cho nhân loại”, nên “nó chỉ có hiệu quả nếu phí bảo hiểm được thanh toán đầy đủ và đúng hạn”. huống đạo đức cơ bản, như nó “biết” rằng gian lận trong thi cử là sai. Nhưng chỉ cần thay đổi cách diễn đạt, Delphi có thể đồng ý với hầu hết mọi thứ, bao gồm hành động bóp nghẹt trẻ sơ sinh. Lý do nằm ở cách các hệ thống AI hiện đại hoạt động. Các mô hình học máy là những cỗ máy thống kê. Được đào tạo trên lượng lớn dữ liệu từ khắp nơi trên internet, chúng học các mẫu từ dữ liệu để đưa ra dự đoán, như việc cụm từ “gửi đến” thường đi cùng với “người quan tâm”. AI KHÔNG HIỂU KHÁI NIỆM ĐẠO ĐỨC AI không có khả năng hiểu các khái niệm đạo đức, cũng như không nắm bắt được lý luận hay cảm xúc đóng vai trò trong việc đưa ra quyết định đạo đức. Đó là lý do tại sao AI thường lặp lại các giá trị của các quốc gia phương Tây công nghiệp hóa, có mặt bằng dân trí cao - nơi các bài viết trên web (dữ liệu huấn luyện AI) chủ yếu phản ánh các quan điểm này. Không có gì ngạc nhiên khi nhiều giá trị của con người không được thể hiện qua câu trả lời của AI,

Thỏa thuận này được coi là một bước tiến để giúp các quốc gia đề ra những mục tiêu tham vọng hơn nhằm hạn chế hoặc cắt giảm lượng khí thải, sau khi thoả thuận cũ hết hạn vào đầu năm sau. Đây là một phần của kế hoạch tiếp tục cắt giảm ô nhiễm như chủ trương đã được nhất trí tại hội nghị khí hậu của Liên Hợp Quốc tại Paris năm 2015. BÌNH GIANG (theo AP) đặc biệt nếu những người này không đóng góp vào dữ liệu huấn luyện của AI bằng cách đăng bài trực tuyến. AI cũng tiếp thu nhiều thành kiến khác ngoài xu hướng phương Tây. Delphi từng cho rằng việc là người dị tính “đạo đức hơn” so với người đồng tính. Thách thức mà OpenAI (và các nhà nghiên cứu mà hãng tài trợ) đang đối mặt càng trở nên khó khăn hơn bởi tính chủ quan vốn có của đạo đức. Các triết gia đã tranh luận về giá trị của nhiều lý thuyết đạo đức khác nhau trong hàng nghìn năm, nhưng vẫn chưa có khung lý thuyết áp dụng chung cho mọi trường hợp. Claude ủng hộ thuyết đạo đức Kant (chú trọng vào các quy tắc đạo đức tuyệt đối), trong khi ChatGPT có xu hướng hơi nghiêng về chủ nghĩa vị lợi (ưu tiên lợi ích lớn nhất cho số đông). Lý thuyết nào ưu việt hơn? Câu trả lời phụ thuộc vào người chúng ta hỏi. Một thuật toán dự đoán phán đoán đạo đức của con người sẽ phải tính đến tất cả những điều này. Đó là một tiêu chuẩn rất cao (nếu giả định rằng một thuật toán như vậy là khả thi). THÁI AN (theo TechCrunch)

1 triệu USD để xây dựng AI có đạo đức OpenAI đang tài trợ cho các nghiên cứu học thuật về thuật toán có khả năng dự đoán các phán đoán đạo đức của con người.

Các nhà nghiên cứu đã tạo ra một thuật toán “phù hợp với đạo đức” để quyết định ai sẽ được nhận hiến tạng và nghiên cứu các tình huống mà con người muốn AI đưa ra quyết định đạo đức ẢNH: CROWSOURCING WEEK

đã công bố nhiều nghiên cứu và một cuốn sách về tiềm năng của trí tuệ nhân tạo (AI) trong vai trò như “hệ thống định vị đạo đức” giúp con người đưa ra các phán đoán tốt hơn. Trong các nhóm nghiên cứu lớn hơn, họ đã tạo ra một thuật toán “phù hợp với đạo đức” để quyết định ai sẽ được nhận hiến tạng và nghiên cứu các tình huống mà con người muốn AI đưa ra quyết định đạo đức. Theo thông cáo báo chí, mục tiêu của nghiên cứu được

OpenAI tài trợ là huấn luyện các thuật toán để “dự đoán các phán đoán đạo đức của con người” trong các tình huống có xung đột “giữa yếu tố đạo đức quan trọng trong y học, pháp luật và kinh doanh”. Tuy nhiên, một khái niệm phức tạp như đạo đức có thể nằm ngoài tầm với của công nghệ hiện tại. Năm 2021, Viện Allen về AI đã phát triển một công cụ gọi là Ask Delphi với mục đích đưa ra các khuyến nghị đạo đức hợp lý. Công cụ này xử lý khá tốt các tình